Türkmen alymy Türkmenistanda geliý önümçiliginiň strategik bähbidine ynam bildirýär
11:21 26.08.2020 11136
Türkmenistandan professor, tehniki ylymlaryň doktory Allaberdi Ylýasow CentralAsia.news saýtyna beren interwýusynda Türkmenistanyň senagat taýdan ösüşini üpjün edip biljek önüm hökmünde geliý önümçiliginiň strategik taýdan utuşly mümkinçilikleri barada gürrüň berdi.
Professoryň belleýşi ýaly, hünärmenleriň çaklamalaryna görä, 2030-njy ýyla çenli dünýäde geliý ýetmezçiligi emele geler, şonuň üçin hem eýýäm häzirden onuň önümçiligini artdyrmak hakynda pikirlenmek gerek. Esasan hem, geliý tebigy gaz toplumlaýyn gaýtadan işlenilende bölünip taýýarlanylýar.
Şu nukdaýnazardan, bu özboluşly çig maly öndürmek boýunça häzirki zaman infrastrukturany emele getirmek üçin Türkmenistanda ägirt uly mümkinçilikler bar. Gaz känlerini özleşdirmekligiň artmagy netijesinde Türkmenistan geliýni iri öndürijileriň hatarynda öňdelige aňsatlyk bilen çykyp biler. Öz sözlerini tassyklap, ylmy işgär Türkmenistanyň uglewodorod gorlary boýunça dünýäde 4-nji orny eýeleýändigini belläp geçdi.
— Bu gazyň önümçiliginiň toplumlaýyn infrastrukturasyny döretmek üçin Türkmenistanda ägirt uly mümkinçilikler bar. durnukly ykdysadyýete we ösen nebitgaz infrastrukturasyna eýe bolan türkmen döwleti düzüminde geliý saklaýan tebigy gazy çykarmaklygy we peýdalanmaklygy düzgünleşdirmek boýunça çäreleriň toplumyny düzüp bilerdi – diýip alym belleýär.
Onuň pikirine görä, «Galkynyş» gaz käni, «Täjibaý» meýdançasy, «Bagtyýarlyk» şertnamalaýyn çägi we tebigy gazyň geljegi uly beýleki meýdançalary geliýniň mümkin bolan çeşmeleri bolup biler.
Olaryň her birini düzüminde geliýni göterimleýin saklaýşyny barlamak gerek. Geliýni senagat taýdan almak üçin tebigy gaz ýeke-täk çig mal çeşmesi bolup durýar diýen ýaly. Geliýni iri öndürijileriň hatarynda Türkmenistan öňdebaryjy orny eýeläp biler. Ýiti ýetmezçilik edýän senagat önüminiň Türkmenistanda önümçiliginiň mümkinçilikleri ýurduň tebigy gaz känlerinde onuň ätiýaçlyklarynyň derejesi bilen kesgitlenilýär, diýip Ylýasow belleýär.
Eger-de barlaglaryň dowamynda gaz känleriniň haýsy hem bolsa birinde geliýniň derejesi örän ýokary bolup çyksa (1000 kub metr tebigy gaza 0,2-0,8%), onda ol geliýni çykarmakda we işläp taýýarlamakda geljegi uly bolup biler.
Ylýasowyň pikirine görä, ilkinji nobatdaky ädim hökmünde gazkondensatly känleri toplumlaýyn barlag taslamasyny, şol sanda gazy çykarmak we gaýtadan işlemek, geliýni bölüp almak, saklamak we ibermek infrastrukturasyny döretmek işlerini durmuşa geçirmek bolar.
Çig maly satmak üçin mümkin bolan bazarlar hökmünde Ylýasow ony sarp edýän iri merkezler bolan ABŞ-ny, Hytaýy, Koreýa Respublikasyny, Singapury, Tailandy, Hindistany, Ýaponiýany, Skandinawiýa ýurtlaryny, Awstraliýany we Täze Zelandiýany belläp geçdi. Mundan başga-da, geliý ulanmak arkaly tehnologiýalaryny ösdürýän ýurtlaryň sany barha artýar.
Analitikleriň çaklamalaryna görä, 2020-2022-nji ýyllarda dünýä bazarlarynda geliýniň sarp edilişiniň artmagy netijesinde öňdebaryjy öndürijileriň ammarlarynda bu gazyň ýetmezçiligi ýüze çykyp başlar. Aziýa – Ýuwaş ummany sebitiniň bazarlary has hem depginli ösýär — soňky ýyllarda geliýe bolan isleg bu sebitde 5-10% artdy.
Geliýni iri öndüriji bolmak we bu gymmatly önümi dünýä bazaryna çykarýan döwlet bolmak üçin Türkmenistanda tebigy, tehnologik we adam serişdeleriniň ählisi bar, diýip alym belledi.
Tehniki ylymlaryň doktory lukmançylyk we senagat ulgamlaryndan giňden peýdalanmak bilen çäklenmän, geliýniň adamzat ösüşini herekete getiriji bolup durýandygyna hem ünsi çekdi. Alym geliýniň harby-tehniki, awiasion, raketa, elektron we atom ulgamlarynda zerurlygyny hem belledi.
«Halkara ulag-üstaşyr geçelgeleri: özara baglanyşyklylyk we ösüş» Halkara maslahaty 18-20-nji iýulda geçiriler
18-20-nji iýulda Aşgabatda «Halkara ulag-üstaşyr geçelgeleri: özara baglanyşyklylyk we ösüş» Halkara maslahaty geçiriler. Forumyň maksady pandemiýadan soňky dikeldiş boýunça ileri tutulýan meseleleri maslahatlaşmak, halkara daşamalar ulgamynda täze şertlere uýgunlaşmak we netijeli halkara ulag-üstaşyr geçelgelerini ösdürmek bolup durýar.
Türkmenistanyň Prezidenti ABŞ-nyň işewür toparlarynyň wekilleri bilen hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlaryny maslahatlaşdy
16-njy dekabr Prezident Serdar Berdimuhamedow Türkmen-amerikan işewürlik maslahatyna gatnaşmak üçin ýurdumyza gelen ABŞ-nyň işewür toparlarynyň wekilleri bilen hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlaryny maslahatlaşdy diýip, TDH habar berýär.
Türkmenistanyň DIM-niň ýolbaşçysy Eýranyň energetika ministri bilen energetika we gaz pudagynda hyzmatdaşlygy maslahatlaşdy
Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginde Raşid Meredow bilen Eýranyň Energetika ministri Abbas Aliabadiniň arasynda geçirilen duşuşykda energetika we gaz pudaklarynda ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň meseleleri maslahatlaşyldy diýip, türkmen daşary syýasat edarasynyň saýtynda habar berilýär.
Türkmenistanyň Prezidenti Ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça ýapon-türkmen komitetiniň başlygyny kabul etdi
16-njy dekabrda Prezident Serdar Berdimuhamedow «ITOCHU Corporation» kompaniýasynyň direktorlar geňeşiniň agzasy, ýerine ýetiriji wise-prezidenti, maşyn we enjamlar kompaniýasynyň prezidenti, Ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça ýapon-türkmen komitetiniň başlygy Hiroýuki Subaýy kabul etdi
Energetika hyzmatdaşlygyny ösdürmek — Azerbaýjanyň wekiliýeti bilen duşuşygyň üns merkezinde
Çarşenbe güni Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň binasynda wise-premýer, Türkmenistanyň Daşary işler ministri Raşid Meredowyň Aşgabada iş sapary bilen gelen Azerbaýjan Respublikasynyň Ykdysadyýet ministri Mikail Jabbarowyň baştutanlygyndaky wekilýet bilen duşuşygynda energetika ulgamynda ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy ösdürmegiň mümkinçilikleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Bu barada Türkmenistanyň daşary syýasat edarasynyň saýty habar berýär.