Energiýanyň täze görnüşleri we ony almagyň usuly
09:10 26.08.2025 1237
Soňky ýyllarda dünýäde pes uglerodly energiýa we wodorod ýangyjyna geçmek bilen bagly işleriň güýçlenmegi netijesinde, geljekde energiýa serişdelerine bolan islegiň gurluşynyň üýtgemegine getirer diýlip garaşylýar.
Häzirki zaman energetikasynyň 90 göterime golaýy tebigy gazylyp alynýan peýdaly magdanlaryň (nebitiň, gazyň, kömrüň) esasyndaky himiki ýangyçlary ulanmaklyga esaslanýar. Energiýanyň bu çeşmeleriniň gorlary çäkli we olar gün-günden kemelýär. Şonuň üçin adamzadyň öňünde energiýa serişdelerini tygşytly peýdalanmak, gazylyp alynýan ýangyçlary gazyp almaklygyň hem-de gaýtadan işlemekligiň ýokary netijeli usullaryny ulanmak, şeýle-de energiýanyň täze çeşmelerini gözlemek we onuň esasynda sintetiki ýangyçlary almak meselesi dur.
Energetiki we ekologik meseleleri çözmek üçin indiki usullary ulanmak mümkin: olardan energiýany tygşytlaýjy tehnologiýalary giňden peýdalanmak; energiýanyň gaýtadan dikelýän görnüşlerine geçmek; ikilenç energiýa göterijilerini (wodorody) ulanmaklyga esaslanan döwrebap tehnologiýalara geçmek we şuňa meňzeşler.
Ikilenç energiýa serişdesi (ýangyç) hökmünde wodoroda nazary we tejribelik taýdan gyzyklanmanyň döremeginiň sebäpleri: doly ekologik arassalyk; tükeniksiz çig mal gorlary; ýokary energiýa sygymlylyk — 142 MJ/kg (şol bir birlikde beýleki ýangyçlar üçin: gury agaç 19 — 21; kömür 33 — 36; benzin 40 — 45; metan 55,6; şertli ýangyç 29,3).
Wodorody almagyň usullaryny gözlemegiň çäklerinde has amatly ugurlaryň biri hem energiýany az sarp etmek arkaly suwy elektriki we termohimiki reaksiýalaryň esasynda dargatmak. Elektrik we ýylylyk energiýa hökmünde Günüň, ýeliň we elektrik beketleriň energiýasy ulanylyp bilner.
Energiýanyň gaýtadan dikeldilýän çeşmeleriniň energiýasyny akkumulirlemegiň usuly hökmünde işlenilip taýýarlanylan hödürlenilýän desga himiki reaksiýalar geçende belli bir mukdardaky energiýanyň bölünip çykýandygyna ýa-da ýuwudylýandygyna esaslanandyr. Günüň we ýeliň energiýasy ulanylyp alnan ýylylygyň we elektrik energiýanyň hasabyna geçirilen himiki reaksiýanyň netijesinde ýanyjy madda (wodorod) bölünip çykýar. Emele gelen wodorod ýörite gapda jemlenilýär. Tebigy energiýany (Günüň, ýeliň energiýasyny) akkumulirlemek Gün kollektorynyň, ýel ýylylyk generatorynyň, goşmaça energiýa çeşmesini sazlaýjylaryň, bölünip çykýan gazy saklamak üçin gabyň we zerur enjamlaryň kömegi bilen amala aşyrylýar.
Rahmetnur AÝMÄMMEDOW,
«Türkmengaz» döwlet konserniniň Ylmy-barlag tebigy gaz institutynyň
direktorynyň geologiýa işleri boýunça orunbasary.
Energetika hyzmatdaşlygyny ösdürmek — Azerbaýjanyň wekiliýeti bilen duşuşygyň üns merkezinde
Çarşenbe güni Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň binasynda wise-premýer, Türkmenistanyň Daşary işler ministri Raşid Meredowyň Aşgabada iş sapary bilen gelen Azerbaýjan Respublikasynyň Ykdysadyýet ministri Mikail Jabbarowyň baştutanlygyndaky wekilýet bilen duşuşygynda energetika ulgamynda ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy ösdürmegiň mümkinçilikleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Bu barada Türkmenistanyň daşary syýasat edarasynyň saýty habar berýär.
Türkmenistanyň DIM-niň ýolbaşçysy Eýranyň energetika ministri bilen energetika we gaz pudagynda hyzmatdaşlygy maslahatlaşdy
Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginde Raşid Meredow bilen Eýranyň Energetika ministri Abbas Aliabadiniň arasynda geçirilen duşuşykda energetika we gaz pudaklarynda ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň meseleleri maslahatlaşyldy diýip, türkmen daşary syýasat edarasynyň saýtynda habar berilýär.
«Halkara ulag-üstaşyr geçelgeleri: özara baglanyşyklylyk we ösüş» Halkara maslahaty 18-20-nji iýulda geçiriler
18-20-nji iýulda Aşgabatda «Halkara ulag-üstaşyr geçelgeleri: özara baglanyşyklylyk we ösüş» Halkara maslahaty geçiriler. Forumyň maksady pandemiýadan soňky dikeldiş boýunça ileri tutulýan meseleleri maslahatlaşmak, halkara daşamalar ulgamynda täze şertlere uýgunlaşmak we netijeli halkara ulag-üstaşyr geçelgelerini ösdürmek bolup durýar.
Türkmenistanyň Prezidenti ABŞ-nyň işewür toparlarynyň wekilleri bilen hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlaryny maslahatlaşdy
16-njy dekabr Prezident Serdar Berdimuhamedow Türkmen-amerikan işewürlik maslahatyna gatnaşmak üçin ýurdumyza gelen ABŞ-nyň işewür toparlarynyň wekilleri bilen hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlaryny maslahatlaşdy diýip, TDH habar berýär.
Mohammed Barkindo: erkin çykaryş kuwwatlyklary taryhda iň pes ýagdaýda, syýasy çözgütler zerur
Gazylyp alynýan ýangyçdan el çekmäge çagyryşyň netijesinde pudaga doly maýa goýmazlyk zerarly 62 ýyllyk taryhyň dowamynda OPEC ýurtlarynyň erkin çykaryş kuwwatlyklary iň pes ýagdaýda, bazarda nebit ýetmezçiliginiň meselesini çözmek üçin syýasy çözgütler zerur. Bu barada OPEC-iň Baş sekretary Mohammed Barkindo 5-nji iýulda Nigeriýadan geçen maslahatyň açylyşynda eden çykyşynda belledi. Görlüp oturylsa, bu Mohammed Barkindonyň köpçüligiň öňünde iň soňky çykyşy boldy. Ol şol gün gije aradan çykdy.